|
سقای کربلا 
|
سعدی در شیراز پا به هستی نهاد و هنوز کودکی بیش نبود که پدرش درگذشت. پس از تحصیل مقدمات علوم از شیراز به بغداد رفت و در مدرسه نظامیه به تکمیل دانش خود پرداخت. وی در نظامیه بغداد که مهمترین مرکز علم و دانش آن زمان به حاسب می‌آمد در درس استادان معروفی چون سهروردی شرکت کرد. سعدی پس از این دوره به حجاز، شام و سوریه رفت و در آخر راهی سفر حج شد. او در شهرهای شام (سوریه امروزی) به سخنرانی هم می‌پرداخت ولی در همین حال، بر اثر این سفرها به تجربه و دانش خود نیز می‌افزود. سعدی در روزگار سلطنت اتابک ابوبکر بن سعد به شیراز بازگشت و در همین ایام دو اثر جاودان بوستان و گلستان را آفرید و به نام «اتابک» و پسرش سعد بن ابوبکر کرد. برخی معتقدند که او لقب سعدی را نیز از همین نام “سعد بن ابوبکر” گرفته است. در پی از بین رفتن حکومت سلغریان، سعدی بار دیگر از شیراز خارج شد و به بغداد و حجاز رفت. در بازگشت به شیراز، با آن که مورد احترام و تکریم بزرگان فارس بود، بنابر مشهور به خلوت پناه برد و مشغول ریاضت شد. سعدی، شاعر جهاندیده، جهانگرد و سالک سرزمین‌های دور و غریب بود؛ او خود را با تاجران ادویه و کالا و زئران اماکن مقدس همراه می‌کرد. از پادشاهان حکایتها شنیده و روزگار را با آنان به مدارا می‌گذراند. سفاکی و سخاوتشان را نیک می‌شناخت و گاه عطایشان را به لقایشان می‌بخشید. با عاشقان و پهلوانات و مدعیان و شیوخ و صوفیان و رندان به جبر و اختیار همنشین می‌شد و خامی روزگار جوانی را به تجربه سفرهای مکرر به پختگی دوران پیری پیوند می‌زد. سفرهای سعدی تنها جستجوی تنوع، طلب دانش و آگاهی از رسوم و فرهنگ‌های مختلف نبود؛ بلکه هر سفر تجربه‌ای معنوی نیز به شمار می‌آمد. ره آورد این سفرها برای شاعر، علاوه بر تجارب معنوی و دنیوی، انبوهی از روایت، قصه‌ها و مشاهدات بود که ریشه در واقعیت زندگی داشت؛ چنان که هر حکایت گلستان، پنجره ای رو به زندگی می‌گشاید و گویی هر عبارتش از پس هزاران تجربه و آزمایش به شیوه ای یقینی بیان می شود. گویی، هر حکایت پیش از آن که وابسته به دنیای تخیل و نظر باشد، حاصل دنیای تجارب عملی است. شاید یکی از مهمترین عوامل دلنشینی پندها و اندرزهای سعدی در میان عوام و خواص، وجه عینی بودن آنهاست. اگرچه لحن کلام و نحوه بیان هنرمندانه آنها نیز سهمی عمده در ماندگاری این نوع از آثارش دارد. از سویی، بنا بر روایت خود سعدی، خلق آثار جاودانی همچون گلستان و بوستان در چند ماه، بیانگر این نکته است که این شاعر بزرگ از چه گنجینه ی دانایی، توانایی، تجارب اجتماعی و عرفانی و ادبی برخوردار بوده است. آثار سعدی علاوه بر آن که عصاره و چکیده اندیشه ها و تأملات عرفانی و اجتماعی و تربیتی وی است، آیینه خصایل و خلق و خوی و منش ملتی کهنسال است و از همین رو هیچ وقت شکوه و درخشش خود را از دست نخواهد داد
سعدی حجاب نیست تو آیینه پاک دار، آن چنان که گفت: " همه قبیله من عالمان دین بودند، مرا معلم عشق تو شاعری آموخت " و شاعری اگر هم کرد فقهات نیکو می دانست.
" سعدی اندازه ندارد که چه شیرین سخنی " و ما از حلاوت شعر تو گوهرها یافته ایم در دریای ادبیات پارسی که امواج بلندش همراه خود صدف ها و مروراید ها دارد. " عشق سعدی نه حدیثی است که پنهان ماند " و نمی ماند و مثل ها و حکمت های ریخته شده در قالب نظم در کوچه و بازار می چرخد دهان به دهان و سینه به سینه تا داستانی باشد بر سرهر بازار. شوخ طبعی شیخ اجل سعدی شیرازی با واژه ها و حکایات طعنه ها است به زمانه خویش که " سعدی که شوخی می کند، گوهر به دریا می برد" و برای یافتن این گوهر باید به عمق زد و حجاب واژه ها را کنار زد تا به در سفته سعدی شیراز رسید. کیمیای عشق در مس سخن سعدی ریخته می شود و کلام او زر می شود وسرآمد سخنوران پارسی گوی می گردد و چناچه گفت:" تو به سیمای شخص می نگری / ما در آثار صنع حیرانیم / تنگ چشمان نظر به میوه کنند / ما تماشاگران بوستانیم " . اول اردیبهشت، روز جهانی بزرگداشت سعدی است،مردی از ستارگان ادبیات پارسی، روز بزرگداشت فرهنگ ایران زمین، سرزمینی که آوازه ای به طول تمام تاریخ دارد. سعدی قند پارسی را به بنگاله می برد، تا شمیم طرب انگیز زبان و ادب و پارسی و مهروزی ایران در جهان طنین انداز شود. شاعر ایرانی پرآوازه جهان بر نوع دوستی و صلح تاکید دارد و گوهر و جوهره انسان ها را یکی می پندارد و بنی آدم را اعضا یک پیکر می خواند و همگان را بر تکریم یکدیگر فرا می خواند. شیخ شرف الدین مصلح الدین سعدی شیرازی را شیخ اجل سخن نامیده اند و شعرش را فصیح و سهل و ممتنع می دانند که شنیدنش آسان است، اما گفتنش چه بسیار سخت و طاقت فرساست. سعدی عاشق پیشگی رادرعاشق به پیامبر(ص)وخاندان بزرگوارش می داند، آنچنان که زیبایی ماه را فرومانده در جمال محمد (ص) می خواند. " من چشم از او چگونه توانم نگاه داشت/ کاول نظر به دیدن او دیده ور شدم" و لقای دیدار یار را، خوشترین دیدار می داند و هر گلی را که در جهان می آورند، او به عشقش هزار دستان است. سعدی در هوای صحبت یار به جای زرفشاندن دوستان، سر می فشاند و به جای نگریستن در سیمای شخص، به آثار صنع خداوندی خیره می شود و خود را تماشاگر بوستان خداوندگار و ستایش پرودگار در آفرینش انسان می کند. سعدی لباس انسان را نشان انسانیت نمی داند، بلکه شرافت انسان را نیکی و پاکی و احترام به همدیگرکه برگرفته از مفاهیم عمیق الهی اسلام است، می داند. شاعر قرون تاریخ ایران زمین، پند و اندروز و حکمت را استادانه در زندگی مردمان وارد می کند و زندگی روزمره را به ادبیات می آورد و ادبیات را وارد زندگی مردم می کند. او در گلستان خویش، نظام تازه ای از علوم تربیتی برگرفته از مفاهیم اسلامی را با ارایه تمثیل ها و حکایتها بنیان می گذاردوبر قناعت افراد در هر حالتی که هستند، تاکید دارد. سعدی صدای بشریت است، درد مشترک همه انسانها، آن گونه که بنی آدم اعضای یک پیکر می شوند و سعدی بر این پیکره لباسی از فخر سخن پارسی می دوزد. " عجب که بیخ محبت نمی دهد بارم/ که بر وی این همه باران شوق می بارم / من از حکایت عشق تو بس کنم؟ هیهات / مگر اجل ببندد زبان گفتارم " و زبان شعری سعدی زبان گفتار عشق است، آنجا که " ادبیات یا همه چیزاست یا هیچ چیز " و سعی دنیا دیده است، اقتصاد را به تمثیل های ادبی به صحنه می آورد و قناعت را به مردم می آموزد. محتوای کتاب های گلستان و بوستان سعدی پر از حکمت و اندرزواخلاق و سیاست وتعلیم و تربیت می باشد و آوردن صنایع ادبی و آراستگی کلام بیانگر تسلط او بر شعر و زبان فارسی بوده است. ادبیات داستانی و شعر " مینی مالیست " که در جهان طرفداران بسیاری پیدا کرده و به عنوان ادبیات کوتاه کوتاه و پست مدرن جهان نیز مشهور شده، برگرفته از برخی از مضامین اشعار سعدی است. شعر " آن شنیدستی که در اقصای غور / بار سالاری بیفتاد از ستور/ گفت:چشم تنگ دنیا دوست را / یا قناعت پرکند یا خاک گور " شیخ اجل را شاید بتوان سرآغاز ادبیات داستان های مینی مالیست دنیا نامید. در این شعر هم شخصیت پردازی داستانی، هم دیالوگ، هم پیرنگ داستانی و هم طرح و حادثه وجود دارد و به شکلی نخستین داستان کوتاه منظوم نیز می باشد. و این چنین، سعدی نام نیکوی از خود برجایی می گذارد و خصلت انسان دوستی و مهرورزی و محبت ایرانیان را به رخ جهانیان می کشاند و همچنان اشعارش در بین مردمان جهان هواداران بسیار دارد. نویسنده مقاله معروف " سینماگری سعدی با روایت تصاویر " و یکی از سعدی پژوهان کشور گفت: شیخ اجل، سعدی شیرازی یکی ازبزرگترین و نام آورترین شاعران ایران زمین است و نادره زمان خود نیز بوده است. دکتر" آرام اصفهانیان " در گفت و گو با ایرنا افزود : سعدی یکی از پیونددهندگان اندیشه جهان اسلام به جهان است و بر آرمانهای بشری و اتحاد اقوام تاکید دارد. وی اظهارداشت : سعدی وحدت فکری انسانها را در یکتاپرستی و خداپرستی به زبان شیرین پارسی بیان می کند و آن را برای نسلهای آینده باقی می گذارد. وی گفت: در آثار و روایت های سعدی ، زاویه دید مولف همچون یک دوربین فیلمبرداری درتمامی جهت ها می چرخد و همه چیز را می بیند ضبط می کند اما با چینش واژگان خود تنها حس ها را بیان تصویری می کند. "اگر روزی فراق افتد که انصاف از تو برگریم / قضای عهده ماضی را به جای خویش بنشانم / چنان از عشق می نالم که گر روزی فراق افتد / تو صبر از من توانی کرد و من صبر از تو نتوانم ." صدای سعدی، صدای رسیدن به کمال و ایده آل های انسانی است، صدای سهل اما ممتنع ادبیات است و صدایی است که در همه زمان طنین انداز می شود، صدای بهشتیان است،" یارا بهشت صحبت یاران همدم است/ دیدار یار نامتناسب جهنم است " و صدای سعدی پرجنب و جوش اجتماع مردم است که " فراقت از تو مسیر نمی شود ما را " و چه نیکو گفت: " به پایان آمد این دفتر حکایت همچنان باقی / به صد دفتر نشاید گفت حسب حال مشتاقی [ چهارشنبه 90/1/31 ] [ 7:58 صبح ] [ رضا یوسفی ]
|
درباره وبلاگ  |
| [ طراحی : میهن اسکین ] [ Weblog Themes By : MihanSkin ] | ||
شیخ مصلح‌الدین مشرف بن عبدالله مشهور به سعدی شیرازی در حدود سال‌های 571تا 606 هجری قمری به دنیا آمد و در حدود سال‌های 690 تا 695درگذشته است. درباره نام و نام پدر شاعر و همچنین تاریخ تولد سعدی اختلاف بسیار است