برای آنهایی که اولین بار وارد موزه ای می شوند، لحظه ورود معنای متفاوتی دارد
وقتی که از در ورودی موزه وارد می شوید، انگار به دنیایی متفاوت پرتاب شده اید. یادگارهایی از هزاره های پیشین به شما خیره شده اند. چیزی در هوای اطراف وجود دارد که فضا را تا حدی سنگین می کند. شما به تماشای بخشی واقعی از تاریخ رفته اید.
وقتی در فضاهای میان قفسه ها و ویترین ها قدم می زنید، انگار در راهروهای تاریخ ایستاده اید و تاریخ در اطراف شما حرکت می کند. به هر طرف که نگاه کنید، چیزی هست که نگاهتان را خیره کند و این عجیب نیست. شما در مقابل اشیایی ایستاده اید که قرن ها را پشت سر گذاشته و نیاز به مراقبتی ویژه دارند تا تعداد بیشتری از نسل های بعدی را ملاقات کنند. هر یک از این اشیا داستان های ناگفته و خاطره هایی از گذشته را در خود دارند، شاید بتوان این خاطره ها را تنها با نگاه لمس کرد.
ساکنان خاموش موزه ها در گوشه های امن آرام گرفته اند تا در این گونه ملاقات ها رویاهایی واقعی از دور دست های تاریخ را نشانمان بدهند. گنجینه های تاریخی درون موزه ها بخشی از میراثی است که از نسلی به نسل دیگر سپرده می شود تا برای نسل های بعدی حفظ شود. میراث فرهنگی تصویری است از شیوه های تفکر، شیوه های ساخت، میزان پیشرفت در علوم و فنون و انواع و اقسام اطلاعات تاریخی دیگر.
یک موزه، یا یک مکان تاریخی، مکانی است که ما را در مرز دوران های متفاوت به تماشای رازهای نهفته در گذر زمان وا می دارد. این موقعیتی است که در آن می توان سفر از گذشته به حال را تجربه کرد و با خود گفت که این میراث فرهنگی ملتی است که به آن تعلق دارم. یادگارهایی از هویتی که نمی توان بهایی برایش تصور کرد. میراث فرهنگی تصویری است از ریشه هایی در خاک. تصویری از آنچه هویت تاریخی ملت ها را ماندگار می کند.

 

 گسترش موزه های دنیا و همکاری همه جانبه علمی، فرهنگی و صنعتی فی ما بین آنها در تحقق دستیابی به اهداف فرهنگی از طریق هماهنگ ساختن اقدامات بین المللی و تدوین برنامه هایی مؤثر است که خطوط اساسی همکاری مشترک و دو جانبه بین مردم و موزه ها را در سطح جهانی دارا باشد. بر همین مبنا در قطعنامه شماره 5 دوازدهمین مجمع عمومی کمیته بین المللی موزه ها "ایکوم" که در 28 مه 1977 میلادی در مسکو برپا شد، روز 18 مه برابر با 28 اردیبهشت روز جهانی موزه ها نام گرفت و از آن سال در روز یاد شده در همه کشورهای عضو مراسمی برگزار می شود.

 
 
تعریف موزه:

--------------------------------------------------------------------------------

بر مبنای تعریفی که "ایکوم" از موزه می دهد، موزه مکان گردآوری، نگهداری، مطالعه و بررسی کردن و نیز به نمایش گذاشتن نعمتهای فرهنگی یا طبیعی به منظور آموزش، پژوهش و ارزش دادن به این مجموعه ها و لذت بردن از آنهاست.

 

معنای لغوی و اصطلاحی موزه:

--------------------------------------------------------------------------------

نام موزه از لغت فرانسوی "Musee " گرفته شده و به معنای مکانی است که مجموعه بزرگی از آثار باستانی و صنعتی و چیزهای گرانبها را در آن به معرض نمایش می گذارند و دانشمندان و پژوهشگران و هنرمندان و علاقه مندان از آن استفاده می کنند. کلمه موزه را فرانسویان از لغت یونانی گرفته اند. موزه نام تپه ای در آتن بوده است که در آن عبادتگاهی برای موزه ها ساخته شده بود.

امروزه در کشورهای گوناگون جهان موزه ها، آثار باستانی، مردم شناسی، طبیعی، حیوانات و وحوش و مجموعه تاریخی آن کشورها را به نمایش می گذارد. فرهنگ  تمدن هر قوم و ملتی از طریق اشیا و وسایلی که در آن موزه ها جمع آوری شده است شناخته می شود. یکی از راههای شناخت اقوام گذشته و نحوه زندگانی آنها بازدید از موزه هاست که جنبه آموزشی نیز دارد.

 

تاریخچه موزه:

--------------------------------------------------------------------------------

پژوهشگران و متخصصان موزه داری، به دنبال ریشه یابی واژه موزه به مبدأ "هلنی" بسنده کرده و تاریخ موزه و تاریخگذاری این پدیده را این گونه تعریف کرده اند:

"معبد خدایان هنر شعر و موسیقی که بر فراز تپه ای در آتن قرار داشت، نخستین موزه ای است که در تاریخ موزه ها نام برده می شود و موزه "آشمولین" در شهر آکسفورد نخستین موزه ای است که آثار مشرق زمین را در خود محفوظ داشته است. نخستین موزه در قاره آسیا موزه "هارمیتاژ" یا "هرمیتاژ" در لنینگراد روسیه است و اولین موزه ایران در سال 1295 هـ .ش به نام "موزه ملی ایران" پایه گذاری و گشایش یافته است. سال 1746 میلادی را در تاریخ تحول و تکامل موزه ها باید نقطه عطفی به شمار آورد. زیرا در این سال نویسنده فرانسوی، "لاخون دوسن ین" عقاید و اندیشه های نوینی را درباره موزه مطرح کرد که موجب تحرک و تسریع در بنیادگیری موزه ها شد. چهار سال پس از آن به سال 1750 میلادی اولین موزه واقعی جهان در قصر لوکزامبورگ برپا شد."

 

اهداف موزه:

--------------------------------------------------------------------------------

هدفهای موزه را می توان به این صورت خلاصه کرد:

1ـ نگهداری آثار گذشتگان، نمایش و انتقال آنها به آیندگان

2ـ ارزیابی و قیاس میان پدیدارهای تاریخی، عملی، فنی، صنعتی و هنری گذشته و حال

3ـ ایجاد و تقویت تفاهم میان ملل و اقوام

4ـ شناخت و نمایش سهم اقوام و ملل در فرهنگ و تمدن جهانی

5ـ اعتلا و بهبود دانش محصلان، دانشجویان، پژوهشگران و گروههای دیگر

6ـ جلوگیری از انهدام فرهنگ بومی و ایجاد راهی در برابر فرهنگهای سرگردان و نامأنوس منشأ موزه ها در گنجینه های سلطنتی یا کلیسایی قرون وسطی و در اتاقهای کوچک حاوی اشیا و نمونه های کمیاب که در فاصله قرنهای شانزدهم و هجدهم میلادی رواج یافته، نهفته است.

 

انواع موزه:

--------------------------------------------------------------------------------

نخستین گونه بندی که در ممالک بسیاری به قوه خود باقی است و همچنان در اسامی کمیته های تخصصی ایکوم انعکاس دارد، تمایز بین موزه های هنری ظریفه، هنرهای کاربردی، تاریخ، مردم شناسی، علوم طبیعی، دانش و فناوری، موزه های منطقه ای، محلی و موزه های تخصصی است. در عین حال سیر تحول موزه ها از جنگ دوم جهانی به این سو، بتدریج مرزهای بین رشته ها و مجموعه ها را از میان برداشته است. اکنون موجه تر به نظر می رسد که موزه ها را به انواع زیر تقسیم کنیم:

1ـ موزه های هنری

2ـ موزه های تاریخی

3ـ موزه های تخصصی

4ـ موزه های علمی

5ـ موزه های فنی و صنعتی

 

ـ موزه های تاریخی: آثار و اشیای قدیمی را که می توانند گویای زمینه و پیشینه مردم شناسی و باستان شناسی و تاریخی باشند، در خود جای داده اند.

 

ـ موزه های تخصصی: آثار تاریخی، هنری و فنی را به مناسبتهای ویژه در معرض دید مردم قرار می دهند. دو نوع این موزه ها را به "موزه در هوای آزاد" و "موزه محلی" موسوم کرده اند.

 

ـ موزه های علمی: گیاهان، جانوران، سنگها، خاکها، سنگواره ها و آنچه دست بشر در خلق آنها دخالت نداشته است، تهیه و نگهداری می کنند که به انواع موزه های تاریخ طبیعی، جانوران زمینی، گیاهان، ماهیها و جانوران دریایی طبقه بندی می شوند.

موزه های علمی مهم ترین و فعالترین موزه ها هستند. موزه های علوم طبیعی می باید نقش ویژه ای در آگاه سازی و متقاعد ساختن مردم ایفا کنند و در سطح علمی اسنادی (بالغ بر میلیونها نمونه) که پیشرفت دانش را از دیدگاه رشته های متعدد میسر می سازند در اختیار پژوهندگان قرار دهند.

 

ـ موزه های فنی و صنعتی: ساخته های فنی و صنعتی انسان را در زمینه های اختراعات، اکتشافات، وسایل نقلیه، ماشین آلات و مانند آنها را به نمایش می گذارند و به نامهای موزه اختراعات، موزه اکتشافات، موزه ماشین آلات و موزه وسایل نقلیه و غیره موسوم شده اند.

 

ـ موزه های هنری: آثار و اشیای زیبایی درباره نقاشی، معماری و مجسمه سازی و غیره را گردآوری می کنند و آنها را به موزه های نقاشی، معماری و مجسمه سازی، هنرهای تزئینی و صنایع دستی، لوازم خانگی، موزه خط و خطاطی، کتاب و صحافی، موزه سرامیک و کاشی، موزه قالی و قالیبافی، موزه کنده کاری و منبت کاری و صنایع چوبی، موزه گوهری و سرانجام موزه منسوجات طبقه بندی می کنند.