قبول داریم که وضوء از نظر بهداشتی کاری معقول و برای شادابی و طراوت روح و سلامتی بدن بسیار موثر است. اما دست‌ها را به خاک سراسر آلوده زدن و بعد آنها را به صورت و چشم‌ها مالیدن از جهت بهداشتی کار غیر معقولی به نظر می‌رسد. اسلام که به نظافت و بهداشت اهمیت می‌دهد، چرا تیمم را جایز می‌داند؟- خود تیمم یکی از عبادات محسوب می‌شود، زیرا انسان پیشانی خود را که شریف‌ترین عضو بدن او است با دستی که بر خاک زده، لمس می‌کند تا فروتنی و تواضع خویش را در پیشگاه حضرت حق آشکار سازد. همان طوری که در سجده نماز این عمل انجام می‌شود.

در واقع شخصی که تیمّم می‌کند، می‌گوید خدایا! پیشانی من و همچنین دست‌های من در برابر تو تا آخرین درجه خاضع و متواضع‌اند. بنابراین تیمم در پرورش روح تواضع و عبودیت و شکرگزاری در بندگان اثر مثبت می‌گذارد.

?- اسلام استفاده از خاک را در تیمم برای نماز در صورت اضطرار و نبودن آب و عدم امکان وضوء جبیره تجویز کرده است. بر همین اساس امام رضا علیه السلام فرمود: ” انّ التیمم غسل المضطرّ و وضوء ”

تیمّم به جای غسل و وضوء در انسان مضطر و کسی که چاره‌ای ندارد می‌باشد. (?)

?- اسلام هر خاکی را برای تیمم جایز نمی‌داند، لذا خداوند حکیم می‌فرماید: “… فتیمموا ضعیداً طیباً… ”
(اگر دسترسی به آب نداشته باشید) در این موقع با خاک پاکیزه‌ای تیمم کنید.(?)

قرآن کریم می‌فرماید: تیمم روی خاک ( یا چیزهای دیگری که روی سطح زمین قرار گرفته) انجام گیرد. زیرا خاک‌هایی که در سطح زمین‌اند در معرض تابش آفتاب هستند و مملو از هوا و باکتری‌های میکروب‌کش است. اگر تیمم در چنین خاکی پاکیزه انجام شود، نه تنها مضرّ نیست، بلکه آثار مذکور را هم خواهد داشت.

در همین مورد امام صادق علیه السلام فرمود: ” نهی امیرالمومنین علیه السلام ان یتیمم الرّجل بتراب من اثر الطرّیق ”
امیرالمومنین علیه السلام از تیمم کردن به روی خاک های آلوده که در جاده ها است، نهی فرمود. (?)

?- همانطوری که اشاره شد، امروز ثابت شده که خاک به خاطر داشتن باکتری‌های فراوان می‌تواند آلودگی‌ها را از بین ببرد. این باکتری‌ها که کار آنها تجزیه کردن مواد آلی و از بین بردن انواع عفونت‌ها است، معمولاً در سطح زمین و اعماق کم که از هوا و نور آفتاب بهتر می‌توانند استفاده کنند، فراوانند. به همین دلیل هنگامی که لاشه‌های حیوانان و یا بدن انسان پس از مردن زیر خاک دفن شود، و همچنین مواد آلوده گوناگون که روی زمین‌ها می‌باشد، در مدت نسبتاً کوتاهی تجزیه شده و بر اثر حمله باکتری‌ها کانون عفونت از هم متلاشی می‌شود.

اگر این خاصیت در خاک نبود، کره زمین در مدت کوتاهی مبدل به یک کانون عفونت می‌شد. اصولاً خاک خاصیتی شبیه مواد (آنتی بیوتیک) دارد و تأثیر آن در کشتن میکروب‌ها فوق‌العاده زیاد است.

?- خاک درمانی و بهبود بعضی امراض را با خاک در دنیا معمول بوده است. از جمله “جالینوس ” بیماری‌های دیسانتری(?)، بواسیر و برخی امراض گوارشی و نیز “دیوسکورید ” پزشک مخصوص نرن، سوختگی‌ها، باد سرخ، نقرس. (?) و مسمومیت‌های مخصوص گزیدن حیوانات را به خاک درمانی توصیه می‌کردند.

در کشور خودمان زنبور زدگی را با خاک و یا سرکه و یا آب انگور درمان می‌کردند. در همین اواخر “ادلف ژوست ” خاک درمانی را معمول می‌داشت و “پروفسور ژولیوس استامف ” مبتلایان به وبا را با خاک رس درمان می‌کرد و دادن خاک رس در بیماری‌های پوستی، دیسانتری و حصبه از کارهای اوست.

به علاوه عناصر موجود در خاک هر کدام برای درمان نوعی از بیماری است. چنانچه سیلیس در درمان مرض سل و تصلب شرائین، آهک در درمان استخوان‌بندی و منیزیم در درمان سرطان موثر بوده است. حتی بعضی از حیوانات مانند موش با خوراندن گل رس درمان شده‌اند و به عقیده ” دکتر شال ” گل رس در درمان برخی. بیماری ها اثر خوبی دارد.(?)

?- تیممی که اسلام جایز دانسته، مالیدن خاک به چشم و صورت نیست، بلکه مس دست به پیشانی است. حتی بهتر است بعد از زدن دو دست روی خاک، دست‌ها را بتکانند تا گردها بریزد.

?- در تیمم لازم نیست خاک باشد، می‌توان روی سنگ هم تیمم کرد