بیماری یکی از پدیده های ناخوشایند زندگی است که هر از چندی انسان ناچار است با آن مواجه شود و روزهای سخت آن را سپری کند. اما آنچه که پراهمیت است نحوه برخورد ما با این پدیده است.

همه ما ممکن است در زندگی خود با حوادث و رخدادهای متفاوتی برخورد داشته باشیم که برخی از آنها برایمان خوشایند و برخی دیگر ناخوشایند باشند. اما آنچه که مهم است نحوه تعامل ما با این حوادث و رخدادها است. چرا که ممکن است حوادث خوشایند زندگی با برخوردی نامناسب، نتایجی ناشایست داشته باشند و در مقابل رخدادهای ناخوشایند زندگی با تعاملی مناسب و شایسته، پیامدهایی پر برکت به بار آورند.

بیماری یکی از پدیده های ناخوشایند زندگی است که هر از چندی انسان ناچار است با آن مواجه شود و روزهای سخت آن را سپری کند. اما آنچه که پراهمیت است نحوه برخورد ما با این پدیده است.

اگرچه این پدیده اجباری زندگی در ظاهر ناخوشایند است و منفور اما با برخوردی متناسب با آن می توان پیامدهای خوشی را رقم زد.

در فرهنگ اهل بیت راهکارهای مناسبی برای مواجهه با پدیده بیماری ارائه شده است که به برخی از آنها اشاره می کنیم:

?ـ مراجعه به پزشک متخصص

مردم در مواجهه با بیماری چند دسته اند. عده ای وقتی بیمار می شوند خود درمانی می کنند و از داروهایی که اطلاع زیادی از تاثیرات آن ندارند برای درمان استفاده می نمایند. نتیجه این کار غیر عقلایی گاهی افزایش بیماری و گاهی هم ایجاد یک بیماری تازه است.

عده دیگری از مردم به هنگام بیماری دعا را بر مراجعه به پزشک ترجیح می دهند و در انتظار معجزه ای آسمانی به ذکر و دعا مشغول می شوند.

اما گروه دیگری از مردم متناسب با آموزه های اهل بیت عمل می کنند و پس از آنکه دل به خدا سپردند و قلب و زبان را با ذکر خدا معطر کردند، اسباب دنیایی مداوا را نیز طی می کنند.

یکی از یاران امام صادق علیه السلام از ایشان نقل می کند که می فرمود:

هر کس شبى بیمار شود و آن را نیکو بپذیرد و خدا را شکر و سپاس گوید، کفّاره شصت سال(عمر سراسر لغزش) او خواهد بود. راوى مى‏گوید: گفتم: معناى نیکو پذیرفتن آن چیست؟ فرمود: بر رنج و ناراحتى آن صبر کند

باید دانست که پزشک ماهر و کارآزموده در آموزه های اهل بیت یکی از نیازمندی های مهم جامعه بشری به حساب آمده است. امام صادق علیه السلام می فرماید:

مردم هر شهرى به سه چیز نیازمندند که در کار دنیا و آخرت خود به آنها رجوع مى کنند و چنانچه آن سه را نداشته باشند گرفتار پریشانى مى شوند: (اول) فقیه دانا و پارسا (دوم) فرمانرواى نیکوکار و مُطاع و (سوم) پزشک آگاه و مطمئن. (?حف العقول، ص ???)

بنابراین اگر بیماری به اندازه ای شدت یافت که نیازمند مراجعه به پزشک بود باید پزشک را وسیله شفا و درمان خود قرار داد و به دستورات او عمل نمود. از امیر مومنان نقل شده که فرمود:

مَن کَتَمَ الأطِبّاءَ مَرَضَهُ خانَ بَدَنَهُ(غررالحکم، ح ????)؛ کسى که بیمارى خود را از پزشکان پوشیده بدارد، به بدن خود خیانت کرده است.
تصویری از یک پزشک در حال معاینه بیمار

?ـ پنهان داشتن بیماری از مردم

برخی از مردم در مواجهه با بیماری، زبان به شِکوه باز می کنند و عالم و آدم را از بیماری خود آگاه می سازند. دیگر کسی در شهر باقی نمی ماند که از آه و ناله های او بی خبر باشد و از گوشه گوشه بیماری او اطلاع نداشته باشد.

چنین افرادی معمولا همه را مقصر در بیماری خویش برمی شمرند و به همگان از خدا گرفته تا بندگان او گلایه می کنند. اگرچه بیماری، آزار دهنده هست و انسان را گاه از خود بی خود می کند اما انسان باید مراقب باشد که به دام چنین وضعیتی نیافتد و خود را طلبکار پروردگارش نبیند.

خداوند به عُزیر علیه السلام وحی فرمود که هرگاه بلایى به تو رسید، پیش آفریدگانم شِکوه مکن، همان گونه که من، وقتى بدى ها و رسوایى هایت فراز مى آید، از تو پیش فرشتگانم شِکوه نمى کنم. (الدعوات، ص ???)

پیامبر خدا نیز در این باره می فرماید: «هر کس سه روز بیمار شود و از آن به هیچ یک از عیادت کنندگانش شکوه نکند، اگر او را عافیت بخشم، عافیتى بدون گناهش دهم و اگر جانش را بستانم، او را به جوار رحمت خود برم. (الکافی، ج ?، ص ???)

خداوند به عُزیر علیه السلام وحی فرمود که هرگاه بلایى به تو رسید، پیش آفریدگانم شِکوه مکن، همان گونه که من، وقتى بدى ها و رسوایى هایت فراز مى آید، از تو پیش فرشتگانم شِکوه نمى کنم

?ـ شکیبایی در برابر بیماری

بیماری یکی از موهبت های الهی است که پیامدهای شایسته فراوانی را می تواند به دنبال خود داشته باشد. به شرط آنکه نگاه انسان به بیماری یک رزمایش صبر و شکیبایی و یک مانور تحمل در برابر مشکلات و سختی ها باشد.

اگرچه صبر در برابر همه سختی های زندگی ارزشمند است اما خداوند برای صبر در برابر بیماری پاداش جداگانه ای در نظر گرفته است. یکی از یاران امام صادق علیه السلام می گوید که از آن حضرت شنیدم که می فرمود:

هر کس شبى بیمار شود و آن را نیکو بپذیرد و خدا را شکر و سپاس گوید، کفّاره شصت سال(عمر سراسر لغزش) او خواهد بود. راوى مى‏گوید: گفتم: معناى نیکو پذیرفتن آن چیست؟ فرمود: بر رنج و ناراحتى آن صبر کند. (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص ???)

?ـ شکر

در روایت پیشین خواندیم که یکی از راه های آمرزش گناهان «شکیبایی بر بیماری» و «شکر و سپاس خداوند» است. بنابراین شکر در حال بیماری نیز یکی از آداب زندگی است که نباید از آن چشم پوشید.

امام صادق علیه السلام می فرماید: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله هرگاه از چیزى خوشحال مى شد مى فرمود: «الحمد للّه على هذه النعمة ؛ خدا را بر این نعمت سپاس.» و هرگاه امر ناراحت کننده اى به ایشان مى رسید مى فرمود: «الحمد للّه على کلّ حال؛ خدا در هر حال ستودنى است.»
صدقه

?ـ صدقه دادن

صدقه، تاثیرات فراوانی در زندگی انسان علی الخصوص بر سلامتی و تندرستی دارد. صدقه، هم نقش دفع کننده دارد و هم نقش رفع کننده. به بیان دیگر هم می تواند از بروز بیماری ها و مشکلات جلوگیری کند و هم می تواند در صورت بروز بیماری تندرستی را به ارمغان آورد. پیامبر خدا در جمله ای کوتاه به هر دو خصوصیت صدقه اشاره کرده، می فرماید:

الصَّدَقةُ تَدفَعُ البَلاءَ و هِی أنجَحُ دَواءٍ (بحارالأنوار، ج ??، ص ???)؛ صدقه، بلا را دفع مى کند و مؤثرترین داروست.

گروه دیگری از مردم متناسب با آموزه های اهل بیت عمل می کنند و پس از آنکه دل به خدا سپردند و قلب و زبان را با ذکر خدا معطر کردند، اسباب دنیایی مداوا را نیز طی می کنند

گویا دلی که با دریافت صدقه شاد می شود چنان عرش خدا را به تکاپو وامی دارد که هر کاری را برای صدقه دهنده امکان پذیر می کند و هدایای فراوانی را برای او ارسال می دارد.

?ـ دعا و ذکر

دعا و ذکر یکی از پل های ارتباطی میان بنده و پروردگار است که می تواند مسیر پر فراز و نشیب زندگی را هموار کند و مشکلات آن را آسان نماید. گویا خداوند زندگی انسان را به گونه ای طراحی کرده که از یاد او غافل نشود و هر از چندی برای گرفتن خواسته هایش هم که شده سری به خانه محبوب زند.

بیماری نیز یکی از این بهانه های ارتباط با پروردگار است. پیشوایان معصوم ما برای درمان بیماری ها ادعیه، اذکار و نمازهای گوناگونی را پیشنهاد داده اند تا این ارتباط مبارک شکل گیرد.

اما نکته قابل توجه این است که برخی گمان می کنند، تنها باید از راه ذکر و دعا شفا یابند و اسباب و علل دنیایی را ترک کنند. باید توجه داشت که دعا و ذکر گاه به صورت مستقیم و گاه به صورت غیر مستقیم در شفای بیمار تاثیرگذار است. گاهی خواندن ?? مرتبه سوره حمد بالای سر بیمار معجزه می کند و در عین ناباوری بیماری را به تندرستی مبدل می کند. گاهی هم دعا و ذکر، تاثیر غیر مستقیم می گذارد و اسباب مداوا را فراهم می آورد و مسیر درمان را هموار می کند. برای مثال ممکن است که تاثیر دعا در فراهم آمدن پزشکی حاذق و تشخیص سریع بیماری توسط او شکل گیرد و مسیر مداوا به سرعت ادامه پیدا کند.